MEDEMBLIK - Tijdens het Monumentenweekend op 14 en 15 september is het monumentale stoomgemaal aan de Oosterdijk 4 bij Medemblik op zaterdag gratis toegankelijk voor het publiek. Op zondag geldt een gereduceerd evenemententarief van €3,50 voor alle bezoekers vanaf 5 jaar. Dit weekend is de start van de nieuwe tentoonstelling ‘Pompen voor de Polder’ over het 150-jarig stoomgemaal Vier Noorder Koggen en de 24 molens die eeuwenlang voor de waterhuishouding in het gebied zorgden.

Al vanaf de Middeleeuwen wordt er op de Oosterdijk water naar de Zuiderzee gepompt. Om het regenwater uit de polder te krijgen, waren er in de Oosterdijk bij Medemblik meerdere sluisjes aangelegd. Bij eb gingen die open en liep het water weg in de Zuiderzee. Meer dan 200 jaar werkte dit systeem prima, maar door de afwatering van de veenlaag zakte de bodem van West-Friesland. Hierdoor werd het steeds lastiger het water op deze manier af te voeren. In 1408 werden bij Alkmaar de eerste poldermolens geplaatst, waarna de rest van Holland volgde. In 1564 was de bodemdaling zo erg geworden dat ook het waterschap Vier Noorder Koggen een aantal molens liet bouwen die eerst in het binnenland stonden en later verplaatst werden naar de Oosterdijk. Het aantal molens bleef gestaag groeien. In 1564 stonden er nog slechts 7, een krappe 300 jaar later waren er totaal 24 molens nodig, waarvan er 15 aan de Oosterdijk stonden.

Doordat de bodem bleef dalen en het water steeg én er ook lang niet altijd genoeg wind was om de molens te laten draaien, besloot het waterschapsbestuur van de Vier Noorder Koggen in 1866 dat er een stoomgemaal moest komen om de molens te hulp te schieten. De zoon van een Friese molenbouwer, Boote de Vries, werd aangetrokken om deze klus te klaren. Het stoomgemaal werd in 1869 voor het eerst in werking gesteld als hulpgemaal om de molens te ondersteunen. Toen in 1907 de capaciteit van het gemaal dankzij een grote centrifugaalpomp verdubbelde, werden de molens overbodig.

Met de tentoonstelling ‘Pompen voor de Polder’ wordt een deel van de geschiedenis van West-Friesland belicht. Door middel van foto’s, oude landkaarten en verhalen van (oud-) stokers en machinisten ontstaat een boeiend beeld van de strijd tegen het water in oostelijk West-Friesland, waarbij molens en het gemaal een belangrijke rol hebben gespeeld.

Natuurlijk is het museum dit weekend onder stoom en draaien de machines.

Nederlands Stoommachinemuseum
Oosterdijk 4, 1671 HJ Medemblik,
Tel: 0227 544732
www.stoommachinemuseum.nl
Openingstijden: dinsdag t/m zondag 10 uur tot 17 uur.
Museumjaarkaarthouders hebben gratis toegang.