ENKHUIZEN - Afgelopen maanden is de riolering in de Paulus Potterstraat in Enkhuizen vervangen. Archeologen van Archeologie West-Friesland vonden bij het werk een verdwenen stadspoort en delen van de stadsmuur. Ook is een bijzonder voorwerp opgegraven dat bestaat uit een hamer en een bijl. Deze opvallende combinatie is niet eerder gevonden in West-Friesland.


Stadspoort
Tot ongeveer 1600 was Enkhuizen veel kleiner dan nu. De grens van de stad lag langs de Paktuinen, Prinsenstraat, Paulus Potterstraat en het Spaans Leger. De Westerstraat kwam oorspronkelijk de stad binnen op het kruispunt Paulus Potterstraat-Westerstraat. Daar stond een stadspoort met de naam Westerpoort. Hiervoor in de plaats kwam op een andere plek de Koepoort. De Koepoort is gebouwd in de 17de eeuw.


Sloot Westerstraat
Bij het onderzoek ontdekten de archeologen ook andere zaken die nog niet bekend waren. Bijvoorbeeld een gedempte sloot in de Krugerstraat. De beschoeiing was gemaakt van scheepshout uit de 16de eeuw. Ook blijkt dat in de Middeleeuwen in de Westerstraat een sloot lag van 5 meter breed. Er was toen nog geen brede straat, maar een sloot met een pad erlangs.


Stadsverdediging
Langs de vroegere buitengrens van de stad bij onder ander de Paulus Potterstraat stond een stadsmuur met verdedigingstorens. Deze muur moest de stad beschermen bij een aanval van buitenaf. Buiten de stadsmuur lag een brede vestinggracht. Je kon Enkhuizen alleen binnenkomen via stadspoorten en waterpoorten. De stadsverdediging is gebouwd tussen 1400 tot 1570. In 1590 begon de grote stadsuitbreiding van Enkhuizen waardoor de oude verdedigingswerken hun functie verloren. Rond 1600 zijn de stadsmuur en de meeste poorten en verdedigingstorens afgebroken. Alleen stadspoort de Drommedaris bleef staan. Rond de nieuwe grens van de stad kwam een aarden wal met bastions om de stad te verdedigen. Een groot deel hiervan bestaat nog steeds en staat aan de Vest.


Onderzoek Westerpoort
Uit de stadskroniek van Gerard Brandt uit 1666 is bekend dat in 1533 een stenen Westerpoort is gebouwd en dat daar voor die tijd waarschijnlijk een houten poort stond. Uit het onderzoek blijkt dat de poort helemaal aan de noordkant van de Westerstraat stond, tegen de Paulus Potterstraat aan. De noordmuur van de poort ligt onder de voorgevel van Westerstraat 158. De muren stonden op een houten fundering. Van de houten onderdelen zijn nu monsters genomen voor dendrochronologisch onderzoek. Dit onderzoek bepaalt op het jaar nauwkeurig wanneer het hout is gekapt en geeft goed een beeld wanneer de poort is gebouwd. Over enige maanden is bekend of 1533 echt het bouwjaar is.


Hamer met bijl
De hamer met bijl komt uit een laag in de grond die waarschijnlijk samenhangt met de bouw van de stadspoort. Vroeger gebruikten dakdekkers zo’n hamer. De hamer is dus waarschijnlijk gebruikt bij de bouw van het dak van de poort.


Stadsmuur
Op de hoek Paulus Potterstraat-Spaans Leger zijn ook delen van de stadsmuur onderzocht. De muur is 1,2 meter dik. De buitenkant van de muur is op de hoogte waar het water stond, bekleed met natuursteen. Dit was nodig om kapotvriezen van de bakstenen te voorkomen. Ook bij eerdere graafwerkzaamheden zijn op meer plekken in de stad stukjes van de stadsmuur gevonden. Doordat de muur over een lange periode is gebouwd, ziet de muur er niet overal hetzelfde uit.